Berhutang untuk Melaksanakan Haji atau Umrah

Nomor Urut 1333
Judul Berhutang untuk Melaksanakan Haji atau Umrah
Tanggal Jawaban 11/09/2004
Pertanyaan
Memperhatikan permohonan fatwa nomor 1368 tahun 2005 yang berisi:

Saya telah melaksanakan ibadah haji pada tahun 1991. Ketika berada di Saudi Arabia, saya meminjam uang sebesar lima ratus riyal dari saudara saya yang bekerja di sana tapi belum sempat saya lunasi hingga hari ini. Saat ini, saudara saya itu telah meninggal dunia dan ia memiliki beberapa orang anak. Apakah ibadah haji yang saya lakukan dahulu adalah sah?

Saya juga pernah meminjam uang sebesar delapan ratus riyal dari saudara saya untuk melaksanakan ibadah umrah pada tahun 1988 dan belum dapat saya bayar hingga sekarang. Apakah umrah saya itu sah?

Ketika saya melaksanakan ibadah haji dahulu, saya tidak sempat melaksanakan ziarah ke makam Rasulullah saw.. Apakah ibadah haji saya sah?

Jawaban
Mufti Agung Prof. Dr. Ali Jum'ah Muhammad
Berdasarkan ketetapan syariah, seseorang yang telah melaksanakan manasik haji atau umrah secara sempurna dengan melaksanakan seluruh rukun dan syaratnya, maka ibadah haji atau umrahnya tersebut adalah sah. Berziarah ke makam Rasulullah saw. merupakan ibadah sunah yang pelakunya mendapatkan pahala besar, tapi jika tidak melakukannya maka dia tidak berdosa. Keabsahan ibadah haji atau umrah tidak bergantung pada pelaksanakan ziarah ini, karena meskipun ibadah ini sangat besar keutamaannya, namun ia bukan merupakan rukun dalam ibadah haji atau umrah. Meskipun demikian, bersengaja untuk tidak berziarah dapat dianggap sebagai sikap tidak sopan terhadap Rasulullah saw., sebagaimana dinyatakan dalam sebuah hadis.

Istitha'ah (kemampuan) adalah salah satu syarat wajib dalam pelaksanaan ibadah haji dan umrah. Namun, syarat keabsahan pelaksanaan ibadah haji atau umrah sebagai haji islam atau umrah islam ada empat saja, yaitu beragama islam, mumayyiz, balig dan merdeka. Syarat istitha'ah tidak termasuk di dalamnya. Oleh karena itu, orang yang tidak mampu tidak wajib melaksanakan ibadah haji atau umrah. Akan tetapi, jika ia memaksakan diri untuk melaksanakannya, maka haji atau umrahnya tersebut adalah sah.

Berdasarkan pertanyaan di atas, maka haji dan umrah Anda adalah sah. Tapi, Anda harus melunasi hutang Anda tersebut dan membayarkannya kepada ahli waris saudara Anda itu, kecuali jika mereka menggugurkan hutang Anda.

Wallahu subhânahu wa ta'âlâ a'lam.

Sıra Numarası 1333
Konu Hac ve Umre İbadeti İçin Borçlanmak
Cevap Tarihi 11.09.2005
Soru
2005 yılı, 1368 noda kayıtlı soruyu inceledik, sorunun içeriği şöyle:

- Soru soran kişi 1991 yılında Suudi Arabistan’da oturan kardeşinden 500 riyal borç alıp Hac ibadetini eda etmiştir. O günden şuana kadar borcunu ödememiştir. Sonra bu kardeşi vefat etmiş ve çocukları var… Bu durumda bu kişinin hac ibadeti geçerlimidir?

-Soru soran kişi Umre ibadetini yapmak için 1988 yılında Suudi Arabistan’da bulunan kardeşinden 800 Riyal borç almıştır. Bu borcu o tarihten şuana kadar ödememiştir. Bu durumda bu kişinin umre ibadeti geçerlimidir?

-Soru soran kişi hac ibadetinde Peygamber efendimizin(sallalahu aleyhi vesellem) kabrini ziyaret etmemiştir. Bu durumda bu kişinin hac ibadeti geçerlimidir?

Cevap
Professor Dr Ali Gooma
Dinen belirlenmiştir ki; Umre ya da hac ibadeti rükünleri, şartları ve yapılması gerek diğer işleri tam bir şekilde yerine getirildiğinde sahih olur. Peygamber efendimizin kabrini ziyaret etmek ise sünnettir. Ziyaret eden kişi çok büyük sevap alır. Bunu yapmayan kişi günah işlemiş olmaz ve hac veya umre ibadetinin sıhhatine de hiçbir şekilde tesir etmez. Çünkü Peygamber efendimizin (s.a.v) kabrini ziyaret çok kıymetli olduğu içindir. Haccın ya da umrenin rüknü olduğu için değildir. Ama ziyaret edilmezse hadiste rivayet olunduğuna göre abestir.

-Hacca ifaya gücü yetmek ((استطاعة istitae, haccın ve umrenin vacip olma şartlarındandır. Ama haccın ya da umrenin oluşturan şartlar dörttür. Bunlar: Müslüman olmak, akıllı olmak, ergenlik çağına girmiş olmak ve hür olmaktır. İstitae bu şartların içinde değildir. Çünkü gücü yetmeyen kişiye hac farz değildir. Ama kişi dinin onu mükellef kılmadığı bir şeyi yapıp hac ya da umre için gidip borçlanırsa, bu durumda kişinin haccı ve umresi yine sahih olur.

Bunun üzerine sorudan anlaşıldığına göre: Allahın fazlıyla senin yapmış olduğun hac ve umren sahihtir. Ancak kardeşlerinin oğlu seni borçtan muaf tutmadıkları sürece borçlarını onlara olan borcunu ödemelisin.

Her şeyden münezzeh olan Allahû Teâla en iyi bilendir.